Dai Giornali




Per le ricerche con parole chiave utlizza il modulo in fondo alla pagina (in basso a destra).




23/09/2012
()

'Z IZ ZAIT ZO VAZZA ABE DI PÈRNG

Ka herbest, zuar San Matìo, di khüa lazzan di kampìglndar zo kheara bodrùmm in stall



vita trentina, domenica 23 settembre 2012, pag. 35

 

'Z IZ ZAIT ZO VAZZA ABE DI PÈRNG

Ka herbest, zuar San Matìo, di khüa lazzan di kampìglndar zo kheara bodrùmm in stall

 

La ricorrenza di San Matteo è da sempre una data che scandisce il ritmo della vita alpina: a settembre le mandrie lasciano l'alpeggio per fare ritorno verso il fondovalle. Anche quest'anno Luserna torna a festeggiare questo evento con una desmontegada cimbra da Malga Costalta, tra i boschi, verso il paese. La desmontegada - in cimbro abevazzan in pèrge - è oggi il momento culminante di una serie di iniziative presenti in tutta la Regione volte a far conoscere ed apprezzare il mondo dell'alpeggio, una delle pagine più importanti della storia del Trentino.

 

Vo Cavalese finn a San Martino Vo Katrozza, vo Mezokoròna finn au in Primiéro: abevazzan di pèrng - gekhennt pezzar azpe "desmontegada", khemmen abe von pèrng zo kheara bodrùmm in stal vor in bintar - iz sichar a bichtegan toal vodar stòrdja von Trentino. Ünsarne beldar un di kampigln soin defatti sidar hèrta gevazzt pitt khüa, öm un goazan boda ka lånngez, di eartsn vo sunjo, khemmen ka pèrge un lem tage un nacht auzbene, ezzante vrissez un guatz grass. Vor ditza, di milch un alz dasèll boda khinnt gearbatet azpe smaltz un khes hatt an söttan guatn smakh.

 

Atz ununzbuatzek bart soin San Matìo un ånka az nètt iz ummandar von Hailegen bo da schützt ünsar lånt, vairtma lostesso: in sèll tage, sidar hèrta, grüaztma in summar un di khentsch vazzan abe di pèrng un traim 'z vich zuar in stall. Vor niånka hundart djar in lånt soinda gest mearar baz hundart khüa un auz pa summar, balda di schual iz gest verte, iz gest zait vor di khindar zo vüara di khüa auz pa pöndar: ma hatt gimocht partìrn palle - subito dopo gemèlcht - un ma sait khennt bodrùmm abaz intorno di vünve, zait an åndra bòtta zo mèlcha un zo traga di milch in kasèl in Platz. Haüt zo tage atz Lusérn soinda gistånt lai di Khüa von Galeno un von Beppe, dar earst trakse in Kostalta un dar åndar inn in Obarbisele. Sichar iz ke, vor di Lusérnar ma vor di laüt vo auz o, iz eppaz schümmaz seng abevazzan di pèrng azpe in ar bòtta, alz zo vüaz un åna kåmion: khemmen zuar in lånt pinn khüa alle in di måndar un mang stian hintar nå in pa balt nå in staigela finn in stall iz eppaz boda macht khearn bodrùmm in di zaitn von ünsar nón. In tà vo haüt, seng vo nåmp un adiritùra mang tokàrn a khüa, iz eppaz gåntz naüge vor a khinn boda aukhinnt vodar statt un bodase hatt gesek lai aftn paran libar.

Vürtzekh khüa un hundart laüt: dise soin di nümmar vodar desmontegada haür, augilekk azpe vert von veroin "Birthaüsar un boténg vo Lusérn"; an såntzta pasàrt ånka azta di lestn tang soin gest khalt, niamat izzeze hintagizoget: sà di noüne a par laüt soin gest au in di khesar vo Kolstalka boda - zo paita - soinda gest di khüa apéna gimèlcht. In bitsche zait iz gest sèmm vol, gratzia von Pompiar vo Lusérn boda håm augitrak di laüt von Platz. Ena niånka zo rüavase, di khüa - augirichtet pitt soin roasan uminùm in horn - håm ågevånk in bege sovl bi sa hettatn gebizzt ke 'z iz zait zo kheara borùmm in stall un ke dar summar atn pèrge iz verte. 'z hatt parirt ke sa håm kuase gehatt pressa zo giana umbròm di laüt soin niånka gest guat zo haltanen nå: di khüdjrar håmsase gimocht fermarn au atn Sbånt zoa zo paita aln in laüt gistånt hintar.

Attavorå in stall hatta gepitet dar Don enrico boda hatt gebaiget 'z vich un gilest di miss. In di pridege hattar gidenkht daz guat boma mage venner aft'i pèrng: a lem boda no någeat dar zait vodar natur. Nå disarn schümman khear in kompania pinn khüa, hatta gepitet an guatn vormaz: kanédl von Rossi, sbemm un pult von Galeno, kraut von Lusernarhof, vlais von Kåmp, strudl von neff un getrinka vodar Sandra. 'Z nètt gest verte asó: ma hatt no gimak seng machan toséla un povoi in a kaldiara azpe in ar bòtta un an lestn seng melchan di khüa, disa bòtta inn in stall un nètt auz pa kampigl azpe ma tüat pan summar.


Andrea Zotti

CONDIVIDI