Il merletto a fuselli un'arte antica e preziosa conosciuta in tutta Europa, che a Luserna ha trovato la sua culla ideale. In mostra dal sei di Aprile presso il Centro Documentazione la Storia, le storie e le meraviglie di questa arte.

'Z iz bidar khent Oastarn un pinn roasan plüanenda alle di naüng sachandar von djar. Azpe hèrta, dar Dokumentationszenutrum Lusérn boroatetze zo tüana offe soine sale vor da summarstadjóng; dòpo di auzlegom vo vert bodaz hatt gevüart panar hånt zo khenna di billn vichar vodar Zimbar Hoachebene, haür bartz soin 'z djar von gekhnöppla, an alta kunst gekhennt in daz gåntz Beleschlånt un gebortet no in di djar 1300. Atz Lusérn 'z gekhnöppla iz zuargerift in di lestn djar von 800', un in bintsche zait disa kunst iz khent z' soina a bichtega toal vodar birtschaft von lånt un hatt gètt arbat ettlan baibarn. Da earst khnöpplschual vo Lusérn boazma sichar benn di iz khennt augelekk: 'z iz gest djar 1883 un soi earstar sètz iz gest boda haüt venntma di kapéla, nidar nå dar altn kalånega au pa Ekk. Disa schual mochat soin khent augelekk von faff Franz Xaver Mitterer, abekhennt vo Proves in Nonestal, sèmm izta gest gebortet da earst khnöpplschual in sud von Alpn, un vo sèmm soinda nåkhennt di åndarn schual von Trentino un von Tirol. Di schual vo Lusérn iz pròpio gest ummana von earstn, pinn sèlln vo Proves, Malé un Predazzo. Di schual iz vürgånt, un hatt getrakk soi guatz in laüt von lånt, sin azta iz auzgeprocht daz earst bèltkriage, balda alle håm gemocht inkian. Ma auz in Boemia o, in di sèlln schaülan trauregen zaitn, di baibar vo Lusèrn håm augelekk soi khnöpplschual. Balsa soin gekheart bidrumm humman però, siånka azzada håm gelekk hånt un vuaz, di schual iz gestånt gespèrrt; vor hèrta? Nò, ombromm mearar baz hundart djardar spetar, 'z djar 1997, di knöpplschual vo Lusérn hatt bidar gevuntet soin lånngez: Dar Kulturinstitut, un vor in kulturinstitut dar Fiorenzo von Kastelé, håm gètt an åndarz lem dar khnöpplschual un in spitz vo Lusérn boda soin gekhear z'soina gekhennt azpesen zuarsteat. Vil mochtma dar maistra Barbara Piepaoli o, boda hatt geschribet in libar "La scuola di merletti a Fuselli" un sichar vil von soin naüge lem di lusérnar spitz soi schulle dar pasióng un in lust von baibar un diarnen boda da arbatn. Pittar zait vil åndre schualn von Tirol un von Beleschlånt håm geböllt trèffan un khennen pezzar ünsarne baibar, bèkslante auz esperientze un konsìldje zo maga haltn lente disa traditziong. Asó haür in Dokumentationszenutrum bartma mang darvern bia disa kunst iz gebortet, bia di iz gerift in di groazan stattn, a Vièna un a Paridji, bosase soin ågelekk pinn spitz vo Lusérn. In da groaz sala bartma defatti mang seng konsött un åndre sachandar von raichan gemacht gåntz pinn khnöpplspitz, afta untar aventze barta khemmen kontàrt ’z gekhnöppla vo Lusérn, durch schual, baibar, kriage un birtschaft. Di auzlegom iz khent augelekk pittar hilfe vodar Barbara Piepaoli, bodada hatt draugeschauget sèlbart. Di auzlegom bart stian offe alle tage sin atz zboa vo novémbre.

(A.Z)