Ummandar von sovl studjös boda soin khent au aft ünsar hoachebene, in dar zboate halbe von tausankhunachthundart, iz gest dar gekhennate schraibar Ludwig Steub. In summar von djar 1869 izzar partirt vo dar Bavìara pittnan åndarn studios vodar taütschan zung, dar Christian Schneller, vor an lången viazo durch Tirol fin nidar affon konfì pinn Belese Raich. Vo disan viazo hattar kontart in soin libar "Alpenreisen", hintarlazzante asó in nåkhemmatn a schümma, lentegez pilt von ünsarn pèrng un von ünsarn lentarn in da sèll zait. In di sèlln djardar viazarn afti pèrng iz gest schaüla malamentar: djüste beng soindara gest bintsche un di stikhln staigela soin gest eppaz vor laüt pitt guate schinkn. Dar Steub un dar Schneller soin nemear gest djung, ma sa håm gehatt sovl lust zo bizzasan mearar vo disan laüt an ort von belesan Alpn, boda håm geredet an alta taütscha zung, ke khummana fadige hatten parirt soin kartza groaz. Gerift azza soin atz Kalliå, in herbestmånat, di zboa tschelln håm darbischt in bege zo vuaz zuar Folgrait un Sambastiå. Nå in bege, affon hügl von Kastèll Beseno, håmsa bokhennt an djung schavar un håmen gevorst bidar vorsteat taütsch. Dar schavar iz gest vo Sambastiå un hattze vorstånt gerècht un hatten respundart in soin slambròtt. Höarante asó, di zboa fremmegen håmen gegrüazt alle kontent, sovl azpi sa hettatn bokhent umman dar soinen. Dar pua iz gest nå zo vüara auvar soine öm von untarlånt, bosa soin gest zo etza pan summar. Di stüdiös soin khent vürsnen pa pèrge auvar pinn schavar. Nå in bege izzen khent inkeng an åndadar schavar, er o vo Sambastiå, boda hatt gevüart soine öm un sboi nidar zuar Rovrait. Di zboa puam soin gest kontent zo segase dòpo sovl zait un soinse augehaltet a långa baila zo kontaranen di naüng von lånt, allz in soi alta zung. Di taütschan soin gestånt nidar nå lüsante, schaugante umman an åndarn gebetart pinn oang un vorstianante lai biane börtar vo disan bahemmegen gereda. "Ber khütta ke ?z zaltze nèt auz, lirnen disa zung?" hatta khött dar Schneller. Balamång di zboa fremmegen håm vürpasart Folgrait, in Sommo un, gerift azza soin atz Sambastiå, soinsa gånt zo rastase inan birthaus. Vo disan birthaus un von lånt håmsasan gehatt gelest in an artikl geschribet von profesor Ignaz Zingerle - dar sèll boda hatt geschribet daz earst börtarpuach von lusérnar gereda. In soin artikl dar Zingerle hatt kontàrt z'soina gest in disan birthaus drai djar vorå un zo haba geredet pittar birten Veronika Rech. Da sèll bòtta, pinn profesór Zingerle, ?z baibe iz gest allz kontent zo maga ren soi muatarzung pittnan fremmegen un hatt khött ke Sambastiå, åndarst baz Lusérn, hatt nèt gehatt a taütscha schual: di khindar håm gelirnt lai daz belese un dar faff hatten proibìrt zo reda slambròtt. Disan stroach anvetze di birten hatten bol gètt in bolkhent in zboa fremmegen un hatten geprenk guatn boi, però di iz gest asó loune un ma hattar gemöcht auvarziang aniaglaz bort von maul pittar zång. Balamång izze abegebaicht un hatt gelatt di zboa fremmegen pitt soinar djüngarn sbestar Luisa, a schümmana diarn boda iz gånt ka schual ka Rovrait. Disa hattzan geböllt bizzan no mindar zo reda slambròtt un hatt geredet lai atz belesch. Niamat hatt vorstånt umbromm di birten iz gestånt asó afte soinen da sèll bòtta: furse dar faff odar di laüt vodar Pro Patria håmar gehatt zuargestritet peng in artikl von profesor Zingerle? Odar furse, azpida hatt khött dar Schneller, in sèll tage izze ainfach lai gest augestånt pinn gevelate vuaz un iz gest sekart vo sovl laüt. Asó di zboa fremmegen, a khöstle nidargeslakk, håm gegrüazt di birten un håm bidar darbischt in bege zuar Lavròu. 

Paolo Pergher