Di Sait Vo Lusérn



17/03/2006
(Lingua e cultura)

Slege stea stille bo du pist

Di slegar soin gest guat zo machase darzürnen alle


Di slegar soin gest guat zo machase darzürnen alle Slege stea stille bo du pist Bas khönsa alle di seln laüt bo-da net bölln asta Slege khem untar Tria? Dar alt Rigoni Stern khütt ke di slegar nützan aus di Zimbarkultur, bo-da aft’s soine saitn is nemear aso starch lente, zo magase å-hengen in ünsarn saitn un zo giana nempar Tria, ma dizza is lai zo maga håm “il federalismo fiscale”; Er khütt ke balda soin khent gemacht di Redjongen, di Provinz hebatn gemocht khemmen argelegt. Aft’ åndar sait springta au dar President vo dar Provinz vo Poazan Durnwalder, bo-da schraiget ke assa tokarn di autonomia vodar Redjon, steatma gesichart net sem stille åna zo machase höarn. Da gelaichege vort hatze dar President vo dar Provinz vo Tria Dellai o bo-da khüt ke dar President vo dar Provinz Veneto Galan, billt kriang pit Tria, anvezze bas zo redas aus panåndar un vennen eppas bo-da mage gian guat vor alle zo traga vür in Governo. Das sell bo-dar bill er khüttar, is håm meara gelt vor soi Redjon, un håm zo magas aus toaln pessar; fin haüt, hattars genützt vor di groasan stattn un est vintarse pin laüt von khlumman lentar bo-da net stian gerecht, un bo-da-se khearn zuar in seln bo-den auslüsnen. Asta dar Galan billas machan khemmen khlümmanar is gesichart ke er khint net gröasar. Dar Dellai gloabet ke dar hat gevelt alla soi politika, bo-dar hat vürgetragt er in Veneto, aso di laüt seng lai’s gelt bo-da di Trianar vången vo dar Provinz, un net di stordja bo-da hintar is. Di Slegar soins net di earstn bo-da bölln khemmen untar Tria,’s soinda sa gest di Kamöundar vo Malcesine un vo Limone o bo-da håm å-gesauget krump di Kamöundar von Garda bo-da soin untar Tria, aso as be dar Kamou vo Valvestino in di Provinz vo Brescia bo-da no is gest untar Tria bal’s is no gest Osteraich, un an lestn Cortina d’Ampezzo o bo-da hat geböllt gian untar Poazan. “’S is net aso destar as be sa sen vürstelln dise kamöundar”, khütta an lestn dar Dellai, “ma mocht das earst von aln lense panåndar un khempfan panåndar, i khüsen das earst in Kamöundar bo-da-se vennen alle å-gehengt pen dar zung un pen in Tradiziongen as be’s beratn di selnen vo Slege pit Lusérn, Lavrou un Folgrait, odar di seln von Garda, odar no alle di seln von Dolomitn, senonda gloabe geata als vorlort”. Das geleichege khütta Luigi Casanova, a Bellumat bo-da lebet vo etlane djar ka Tria, bo-da schafft dar “Mountain Wilderness Italia”; er khüt ke di politikent haltn da-kunt von perng balda is eppas groases zo macha au, as be dar baitbege Alemagna, odar dar bege bo-da kheart uminum Cortina balsa håm zo macha gånz groase birtschaftn afti hoachan perng un denna vorgessansase vo dar arbat, vo dar schual von dokhtur un vo als das sel bo-da di laüt hån mångl zo leba gerecht aft’i perng, alle di tan von djar. Loredana Nicolussi

trentino pag.42

CONDIVIDI